Belfast
CNN
—
Cori Conlon groeide op met het idee dat protestanten ‘de slechteriken’ waren.
Ze gingen naar verschillende scholen, speelden verschillende sporten, hadden verschillende vlaggen en zongen verschillende liedjes. Ze zei dat ze zich niet bewust was van de complexiteit van de Noord-Ierse politiek, maar dat ze maar één ding wist: wegblijven van de protestantse kinderen die onderaan de straat leven.
Ze groeide op in een overwegend katholiek gebied in het westen van Belfast, sprak Iers, zong Ierse ballades en ging naar de Ierse katholieke school. Haar routine werd onderbroken door ‘vredesmuren’, de torenhoge metalen barricades die tijdens het conflict waren gebouwd en die gemeenschappen scheidden in katholieken en protestanten. .
Haar opvattingen werden gevormd door de folklore van haar familie, verhalen die haar ‘overgrootmoeder Kitty’ zou vertellen over het geweld tussen katholieke nationalisten en protestantse unionisten, of het Britse leger, bekend als de Troubles, dat het dagelijkse leven 30 jaar lang teisterde en verliet meer dan 3.600 mensen dood.
In 1971 zorgden haar grootouders voor een veilige haven voor buren nadat het Britse leger 10 mensen in hun district had neergeschoten en gedood, een reeks incidenten die bekend staat als het bloedbad in Ballymurphy, zei ze. Dat en andere verhalen hebben een stempel op haar gedrukt.
Ze ontmoette pas een protestant toen ze 11 was.
Conlon is een van de ‘vredesbaby’s’ van Noord-Ierland, geboren na de ondertekening van het Goede Vrijdag-akkoord in 1997, waarmee een einde kwam aan decennia van geweld en hoop werd gewekt op een betere toekomst voor de volgende generatie. Maar 25 jaar later worden jonge mensen zoals Conlon nog steeds blootgesteld aan het trauma van de Troubles, terwijl botsingen over identiteit en constitutionele kwesties het politieke discours blijven dicteren.
De verjaardag van de overeenkomst komt als het machtsdelingssysteem van de regering dat het heeft gecreëerd, ontworpen om decennia van geweld te beëindigen, faalt. De Democratic Unionist Party (DUP) heeft de regering laten vallen uit protest tegen de Brexit-schikking, die volgens haar een wig drijft tussen Noord-Ierland en Groot-Brittannië. Ondertussen is Sinn Fein, een politieke partij die zich inzet voor de Ierse hereniging, nu de populairste op het hele eiland Ierland.
Midden in dit constitutionele getouwtrek bevinden zich jonge mensen, wier geest in beslag wordt genomen door dringende sociale kwesties: een grotendeels gescheiden onderwijs- en huisvestingssysteem, slechte gezondheidszorg en hoge niveaus van armoede. CNN sprak met drie ‘vredesbaby’s’ die in Belfast wonen en die dromen van een leven zonder sektarisme, en zeggen dat politieke onenigheid hun toekomst verstikt.
“Ik ben opgegroeid in een gesegregeerde samenleving, in mijn eigen gemeenschap. Ik ging naar een Ierse basisschool en een Ierse katholieke middelbare school. Ik dacht dat protestanten de slechteriken waren – want dat is wat je werd verteld – door geschiedenis, ouders en de muurschilderingen die je in jouw omgeving ziet,” vertelde Conlon, 22, een Ierstalige campagnevoerder die in het theater werkt, aan CNN.
Maar Cori’s perceptie van protestanten begon te veranderen toen ze zich aansloot bij een gemeenschapsoverstijgend podiumkunstenproject, waar ze leerde acteren en zingen met jonge mensen van de andere kant van Belfast.
‘Als de Rainbow Factory er niet was geweest, had ik pas een protestant ontmoet toen ik volwassen was. Nu ik volwassen ben, heb ik dankzij de Rainbow Factory veel vrienden uit alle gemeenschappen, maar toch zijn mijn ouders getraumatiseerd als ik naar Oost-Belfast ga’, zei ze. “De oudere generaties zijn niet genezen en daarom wordt het steeds doorgegeven aan de jongere generatie.”
Net als vele anderen in haar generatie emigreerde Conlon uit Noord-Ierland en verhuisde om drama te studeren in Engeland. Maar in tegenstelling tot de 88% van de jonge mensen die nooit meer naar huis terugkeren, verhuisde ze terug naar Belfast.
Nu werkt ze voor YouthAction Northern Ireland, waar ze theaterles geeft aan kinderen met een protestantse en katholieke achtergrond in de Rainbow Factory, dezelfde school voor podiumkunsten waarvan ze zei dat ze haar ogen opende voor de scheuren in de Noord-Ierse samenleving. Als pleitbezorger voor betere vrede en verzoening, is ze er vast van overtuigd dat een andere generatie niet veroordeeld is tot hetzelfde lot van sektarisme.
Joel Keys, een 21-jarige loyalistische activist uit Oost-Belfast, woont aan de andere kant van de vredesmuren, waar veel stoepranden nog steeds zijn geverfd in de kleuren van de Britse Union Jack-vlag – rood, wit en blauw – om de unionistisch gebied.
Veel van de loyalistische muurschilderingen in het gebied zijn door zijn vader geschilderd. Een daarvan is een eerbetoon aan de East Belfast Protestant Boys Flute Band, die elk jaar op 12 juli door de straten van de stad marcheert, ter ere van de verjaardag van de Slag om de Boyne in 1690, toen koning Willem van Oranje een overwinning behaalde op de afgezette katholieke monarch James II – wat eeuwenlang leidde tot discriminatie van Ierse katholieken. De straten zijn omzoomd met muurschilderingen waarop mannen met bivakmutsen en geweren te zien zijn, met de woorden: “als je wordt aangevallen, verdedig jezelf dan.”
“Er waren geen katholieken in mijn omgeving of op school. Het grootste deel van mijn leven, dacht ik, zijn wij de goeden – en al die katholieken waren slecht, eng en wilden ons vermoorden, ‘vertelde Keys aan CNN. “Maar het is niet zo dat jonge loyalisten rondrennen met een haat tegen katholieken in hun hart.”
Deze verdeeldheid wordt in de hele samenleving versterkt. In heel Noord-Ierland gaat 93% van de kinderen naar een school die gescheiden is door religie, volgens een UNESCO-rapport van Ulster University in 2021. En meer dan 90% van de sociale woonwijken blijft gescheiden in gemeenschappen met één identiteit, en dat aantal stijgt tot 94 % in Belfast, volgens cijfers uit 2016 van de Housing Executive.
In 2021 hielden vakbondsbijeenkomsten en marsen om te protesteren tegen het Noord-Ierse protocol – onlangs omgedoopt tot het “Windsor Framework – onderdeel van de Brexit-deal waarbij het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie verliet, wat leidde tot een douanegrens in de Ierse Zee om vermijd er een op het hele eiland Ierland te hebben. De woede van de loyalisten kookte over en verspreidde zich over de straten. Volwassenen juichten kinderen toe terwijl ze benzinebommen naar de politie gooiden. Acht mensen werden gearresteerd wegens rellen, onder wie Keys.
De tiener-supermarktmedewerker die aspirant-politicus werd, werd na zijn arrestatie vrijgelaten uit de gevangenis en werd kort daarna uitgenodigd om voor de Noord-Ierse zakencommissie te verschijnen om loyalistische woede te bespreken. Hij verbaasde leden van de Noord-Ierse Assemblee, bekend als Stormont, en kreeg te maken met terugslag in de media, nadat hij beweerde dat geweld soms “het enige instrument is dat je nog hebt”.
Maar hij heeft zich sindsdien uitgesproken tegen het hernieuwde loyalistische geweld in zijn gebied en zei dat degenen die hem ervan beschuldigden het te steunen hem verkeerd begrepen.
“Het Noord-Ierse Protocol is interessant omdat ik denk dat loyaliteit een punt heeft – en ik denk dat er een legitiem argument is dat een douanegrens tussen Noord-Ierland en Groot-Brittannië – vergelijkbaar met een grens over het eiland – verkeerd is. Maar is het zo dat dit de kwesties zijn die mensen in mijn gemeenschap bespreken? Nee. Als je een enquête zou houden en mensen in loyalistische gebieden zou vragen wat het protocol is – ik durf te wedden dat meer dan de helft van hen het je niet zou kunnen vertellen – dan zijn er belangrijkere zaken,” vertelde Keys. CNN.
Keys is vooral woedend over hoe de huidige politieke impasse de bevolking van Oost-Belfast in armoede heeft achtergelaten, eraan toevoegend dat leiders van de Democratische Unionistische partijen moeten begrijpen dat de nieuwe generatie betere banen en onderwijs wil, niet dezelfde vermoeide sektarische politiek pitting oranje (protestants) tegen groen (katholiek).
“Mensen in mijn gemeenschap zijn niet lui of dom – dus waarom zitten ze vast in de positie waarin ze zich bevinden? Waarom hebben ze moeite om werk te vinden? Waarom hebben sommigen van hen moeite om een huis te vinden?” Sleutels opgevraagd. “Omdat onze scholen hebben gefaald en ons politieke systeem faalt. Maar in plaats van deze problemen aan te pakken, zijn mensen nog steeds in oorlogsmodus. Het Goede Vrijdag-akkoord mag dan de bommen en kogels hebben weggenomen, dit betekent alleen dat we nu in oorlog zijn met onze woorden.”
In 2012 waren er loyalistische rellen toen het aantal dagen dat de Union-vlag boven het stadhuis van Belfast wapperde, werd beperkt van 365 dagen per jaar tot 18 – het minimum dat vereist is voor Britse overheidsgebouwen. Demonstranten, boos over wat zij zagen als een aanval op de Britse cultuur, gooiden benzinebommen, bakstenen en stenen naar de politie en staken de kantoren van politieke partijen die voor het besluit stemden in brand.
“Ik herinner me dat ik met mijn vrienden naar het centrum van Belfast rende om te rellen. Ik raapte een bak op en gooide hem weg. Ik keek naar de overkant van de straat en zag een vrouw naar me kijken, een gewoon persoon die hun dag doorbracht. Ze was zo geschokt door wat er aan de hand was – en ik weet nog dat ik dacht: wat ben ik aan het doen?” Andrew Clarke, een 27-jarige protestant uit Oost-Belfast, vertelde CNN.
Clarke zei dat zijn identiteit destijds stevig geworteld was in het vakbondswezen, geboren uit zijn jeugd en opgevoed op een protestantse openbare school.
Maar op 16-jarige leeftijd, na de rellen van 2012, zei hij dat zijn kijk op de problemen waarmee zijn generatie te maken had drastisch veranderde toen hij de scholen veranderde van een protestantse openbare school naar een geïntegreerde universiteit. De verhuizing opende zijn ogen voor andere, meer urgente kwesties, waarvan hij zegt dat hij vindt dat ze tegenwoordig niet voldoende worden vertegenwoordigd door politici.
“Ik was een voorstander van LHBT-rechten en toegang tot abortus voor vrouwen, maar de DUP was daar tegen. Toen ik opgroeide in een loyalistisch gebied, heb ik gezien hoe loyalistische gemeenschappen worden bestuurd door unionistische politici die niet om hen geven – die de constitutionele kwestie gebruiken om sociale kwesties te negeren, waar sociale achterstelling wordt getolereerd omdat politiek wordt gezien als groen en oranje , ‘zei Clarke, eraan toevoegend dat hij nu meer aansluit bij het Ierse republikeinisme.
“Er is een crisis van de kosten van levensonderhoud, een crisis van dakloosheid en Belfast is de zelfmoordhoofdstad van West-Europa. Er is hier niets voor jongeren – dus vluchten ze naar het buitenland.”
In 2022, nadat de laatste ronde van rellen was afgenomen, stortte de Democratic Unionist Party de machtsdelingsovereenkomst in om het bloedige conflict te stoppen, uit protest tegen het Noord-Ierse protocol. Het is de vijfde keer sinds de ondertekening van het Goede Vrijdagakkoord dat sektarische politiek het Noord-Ierse volk zonder regering heeft achtergelaten.
Zonder een instantie om financiering toe te wijzen, kan Youth Action Northern Ireland, die de Rainbow Factory runt, gedwongen worden om enkele van hun gemeenschapsoverschrijdende projecten te sluiten, een kans minder voor katholieke en protestantse kinderen om elkaar te ontmoeten, aldus Conlon.
Volgens de Joseph Rowntree Foundation heeft Noord-Ierland het hoogste niveau van kinderarmoede per hoofd van de bevolking in het VK, met 100.000 in armoede geboren kinderen. En vorige week kondigde het Noord-Ierse ministerie van Onderwijs aan dat ze Holiday Hunger, een gratis schoolmaaltijdenprogramma en een schoolbegeleidingsprogramma zouden schrappen vanwege bezuinigingen.
“Jongerenorganisaties schreeuwen om overheidssteun. Er is daar geld dat niet kan worden uitgegeven – omdat er geen regering is – en deze jeugdzorg gaat sluiten. Jongeren zijn er zo afhankelijk van. Ik kan me eerlijk gezegd niet eens voorstellen welke impact dit op hun leven zal hebben”, zei Conlon.
“Het voelt alsof al deze kwesties belangrijker zijn dan sektarische politiek – maar het voelt alsof we deze kwesties niet kunnen aanpakken als we het sektarisme niet aanpakken.”